Europese dag van de rechten van de patiënt

18 april 2019

18 april is de Europese dag van de rechten van de patiënt. Dit jaar zetten we het patiëntenrecht 'wettelijk vertegenwoordiger van de patiënt' in de kijker. In principe oefen je zelf je patiëntenrechten uit. Als je minderjarig bent of wilsonbekwaam wordt, kan dat niet (meer). De wet regelt in zo’n geval wie jouw rechten borgt. 

Minderjarige patiënten

Bij minderjarigen, worden de rechten uitgeoefend door de ouders of de voogd die het gezag over de minderjarige uitoefenen. De beroepsbeoefenaar kan oordelen dat de patiënt, ondanks zijn minderjarigheid, in staat is om zelf te beslissen. In dat geval wordt de minderjarige, rekening houdend met leeftijd en maturiteit, betrokken.

Meerderjarig patiënten

Zolang een patiënt wilsbekwaam is, worden de patiëntenrechten door de patiënt zelf uitgeoefend.
Indien en zolang als de patiënt niet in staat is om deze rechten zelf uit te oefenen, kan een persoon die voorafgaandelijk is aangewezen, nl. de vertegenwoordiger, in naam van de patiënt optreden. Bijv. bij dementie, psychische problematiek of een coma.

De vertegenwoordiger

Je vertegenwoordiger kan al je rechten als patiënt uitoefenen. Hij wordt verondersteld steeds je wil te vertolken en op te treden in jouw belang.
De patiënt wordt, ook bij wilsonbekwaamheid, zoveel als mogelijk en in verhouding tot zijn begripsvermogen betrokken bij de uitoefening van zijn rechten.
De vertegenwoordiger kan nooit ingaan tegen een eerdere uitdrukkelijke wilsverklaring van de patiënt, bijv. wat het toelaten of weigeren van een behandeling betreft.

Aanwijzen vertegenwoordiger

Er bestaan drie soorten vertegenwoordigers voor wilsonbekwame patiënten:

1. een door de patiënt benoemde vertegenwoordiger;
2. een door de rechter aangeduide vertegenwoordiger, nl. een bewindvoerder;
3. een door de wet aangewezen vertegenwoordiger (cascade).

Wie zelf een vertegenwoordiger wil aanduiden of herroepen, kan dit o.a. doen a.d.h.v. de bijlage uit de brochure “rechten van de patiënt” van de federale overheid. Deze brochures zijn beschikbaar aan het onthaal en bij de ombudsdienst.

De beroepsbeoefenaar dient deze informatie (incl. identiteit vertegenwoordiger) op te nemen in het patiëntendossier.

Overruled?

In het kader van een multidisciplinair overleg kan de beroepsbeoefenaar afwijken van de beslissing van de vertegenwoordiger. Dit in het belang van de patiënt en om een bedreiging of ernstige aantasting van diens gezondheid af te wenden, bijv. de vertegenwoordiger weigert een levensnoodzakelijke behandeling.
Indien de vertegenwoordiger echter een bewijs levert dat zijn beslissing overeenstemt met de uitdrukkelijke wil van de patiënt, kan de beroepsbeoefenaar hier niet van afwijken. Is in geval van nood, de wil van de patiënt en zijn vertegenwoordiger onduidelijk, handelt de beroepsbeoefenaar zo goed mogelijk in het belang van de gezondheid van de patiënt.

Meer info?

Heb je vragen omtrent het aanstellen of herroepen van een wettelijk vertegenwoordiger, neem dan contact met de ombudspersoon. Dit kan telefonisch via 051 42 52 00 of per e-mail naar ombudsdienst@sintandriestielt.be.

Bron:
Wet van 22 augustus 2002 betreffende de rechten van de patiënt, B.S., 26 september 2002.
Vlaams Patiëntenplatform: brochure Patiëntenrechten
FOD volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu: brochure ‘wet rechten van de patiënt’