Vertrouwenspersoon/vertegenwoordiger

Als patiënt kan u een vertrouwenspersoon en/of een vertegenwoordiger aanduiden. Een woordje uitleg waarom dit te overwegen is:

Vertrouwenspersoon

U kan zelf een vertrouwenspersoon kiezen om u bij te staan bij de uitoefening van een aantal van uw patiëntenrechten. De vertrouwenspersoon kan geen beslissingen nemen in uw plaats maar kan wel informatie samen met u of in uw plaats ontvangen, als u dat wil. De vertrouwenspersoon kan ook samen met u of (na uw toestemming) alleen uw patiëntendossier inkijken of een afschrift vragen. Tenslotte kan de vertrouwenspersoon u bijstaan wanneer u een klacht indient over de zorgverstrekking.

U kan de vertrouwenspersoon zowel formeel als informeel aanduiden. Informeel betekent dat u het meedeelt aan de zorgverstrekker, die dit noteert in uw patiëntendossier. Zo'n informele aanduiding volstaat, tenzij u de vertrouwenspersoon ook wil toelaten alleen te handelen. In dat geval is een formele aanduiding nodig met de formulieren 'aanwijzing van een vertrouwenspersoon'. Ook deze aanduiding komt in uw patiëntendossier terecht. U vult de verklaring best in drievoud in: een exemplaar voor uzelf, één voor uw vertrouwenspersoon en één voor u zorgverstrekker. 

Vertegenwoordiger

U kan een vertegenwoordiger aanduiden voor het geval u zelf niet meer in staat zou zijn om uw patiëntenrechten uit te oefenen, bijvoorbeeld wanneer u buiten bewustzijn bent. De aanduiding moet dus gebeuren wanneer u nog wilsbekwaam bent.

Een vertegenwoordiger moet formeel worden aangeduid via het formulier 'aanwijzing van een vertegenwoordiger'. Dit formulier vult u best in drievoud in: één exemplaar voor uzelf, één voor uw vertrouwenspersoon en één voor uw zorgverstrekker en komt in uw patiëntendossier terecht.

Minderjarige patiënten

Bij minderjarigen, worden de rechten uitgeoefend door de ouders of de voogd die het gezag over de minderjarige uitoefenen. De beroepsbeoefenaar kan oordelen dat de patiënt, ondanks zijn minderjarigheid, in staat is om zelf te beslissen. In dat geval wordt de minderjarige, rekening houdend met leeftijd en maturiteit, betrokken.

Als de zorgverlener oordeelt dat een tiener van 17 jaar in staat is om een redelijke beoordeling te maken van zijn belangen, kan hij zelf zelfstandig zijn rechten uitoefenen zonder tussenkomst van zijn ouders of voogd.

Meerderjarig patiënten

Zolang een patiënt wilsbekwaam is, worden de patiëntenrechten door de patiënt zelf uitgeoefend.

Indien en zolang als de patiënt niet in staat is om deze rechten zelf uit te oefenen, kan een persoon die voorafgaandelijk is aangewezen, in naam van de patiënt optreden. Bijv. bij dementie, psychische problematiek of een coma.

De vertegenwoordiger

Uw vertegenwoordiger kan al uw rechten als patiënt uitoefenen. Hij wordt verondersteld steeds uw wil te vertolken en op te treden in uw belang.

De patiënt wordt, ook bij wilsonbekwaamheid, zoveel als mogelijk en in verhouding tot zijn begripsvermogen betrokken bij de uitoefening van zijn rechten.

De vertegenwoordiger kan nooit ingaan tegen een eerdere uitdrukkelijke wilsverklaring van de patiënt, bijv. wat het weigeren van een behandeling betreft.

Aanwijzen vertegenwoordiger

Er bestaan drie soorten vertegenwoordigers voor wilsonbekwame patiënten:

• een door de patiënt benoemde vertegenwoordiger a.h.v. een schriftelijk mandaat dat tevens kan worden herroepen;
• een door de rechter aangeduide vertegenwoordiger, nl. een bewindvoerder;
• een door de wet aangewezen vertegenwoordiger (cascade).

Overruled?
In het kader van een multidisciplinair overleg kan de beroepsbeoefenaar afwijken van de beslissing van de vertegenwoordiger. Dit in het belang van de patiënt en om een bedreiging of ernstige aantasting van diens gezondheid af te wenden, bijv. de vertegenwoordiger weigert een levensnoodzakelijke behandeling.
Indien de vertegenwoordiger echter een bewijs levert dat zijn beslissing overeenstemt met de uitdrukkelijke wil van de patiënt, kan de beroepsbeoefenaar hier niet van afwijken.
Is in geval van nood, de wil van de patiënt en zijn vertegenwoordiger onduidelijk, handelt de beroepsbeoefenaar zo goed mogelijk in het belang van de gezondheid van de patiënt.

Hebt u vragen over het aanstellen van een vertrouwenspersoon of een vertegenwoordiger? Neem contact op met de ombudsdienst.

Bron:
Wet van 22 augustus 2002 betreffende de rechten van de patiënt, B.S., 26 september 2002.
Vlaams Patiëntenplatform: brochure Patiënten rechten
FOD volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu: brochure ‘wet rechten van de patiënt’.